Przedmoście Kalisz - gdzie szukać dodatkowych schronów?

Dziś parę słów o linii obronnej z 1939 roku Przedmoście Kalisz. Co dziś wiadomo o tych obiektach? Na chwilę obecną, wiemy o istnieniu 18 żelbetonowych obiektów, rozrzuconych na zachodnich i południowych peryferiach Kalisza. Jeszcze w 2000 roku istniało ich 19 i były nieformalnie ponumerowane od nr 1 do 19. Dziś obiekt oznaczony nr 13 nie istnieje, gdyż został wyburzony pod budowę domu (obiekt znajdował się na podwórku).

 

Mapka Przedmościa Kalisz

 Od momentu ich wybudowania, czyli roku 1939, minęło 77 lat. Należy więc zadać sobie pytanie, czy dziś Przedmoście Kalisz jest kompletne. Kaliskie fortyfikacje nie wzięły udziału w walkach. Tak więc zniszczenia wojenne możemy pominąć. Od czasu II wojny światowej, Kalisz sporo się rozrósł jako miasto. Wiele schronów zostało "wchłoniętych" w zurbanizowaną przestrzeń miejską. To z pewnością działa destrukcyjnie na zachowanie kompletnej linii obronnej. Jak na początku wspomniałem, schron nr 13 nie istnieje. Zniknął po 2000 roku bezpowrotnie. Zapewne taki los spotkał również inne "bunkry". Meldunek Wojska Polskiego z 28 sierpnia 1939 roku mówi o wybudowaniu na przedpolu Kalisza 21 schronów żelbetonowych, o 3 dalszych w budowie, oraz 23 schronach ziemno-drewnianych.

Meldunek o fortyfikacjach z 28.08.1939 r.

 Na chwilę obecną nie wiemy nic o schronach ziemno drewnianych!!! A było ich przynajmniej 23. Osobiście wiem o 19 schronach żelbetonowych (według podanej mapki), plus jeden przy ulicy Piechurów w Szczypiornie, który został zniszczony jeszcze w czasach PRL. A więc brakuje nam: 1 schronu żelbetonowego, 3 żelbetonowych schronów w budowie, oraz 23 ziemno drewnianych. Tych ostatnich raczej już nigdzie nie znajdziemy. Kruchość ich wykonania z pewnością nie oparła się upływającemu czasowi i działaniom człowieka (zaorane, zniszczone, drewno się zapewne przydało). Tak więc możemy się pokusić o szukanie 4 obiektów - 1 gotowy tuż przed wybuchem wojny, 3 kolejne w budowie. Z tymi w budowie było tak, że mógł powstać tylko sam fundament ( takowy zachował się na Przedmościu Koło do dziś!!!). Jeżeli na Przedmościu Kalisz istnieje jakiś fundament schronu, równie dobrze może być przykryty ziemią. A więc prawie niemożliwy do znalezienia.  Schron w budowie, to również gotowy obiekt, ale bez nasypu ziemnego. Gdzie ich szukać? Trochę może podpowiedzieć mapka pozycji 29 pułku strzelców kaniowskich (który obsadzał kaliskie schrony), na dzień 31 sierpnia 1939 roku (mapka z książki:"Udział społeczeństwa Ziemi Kaliskiej w wojnie obronnej 1939 roku".)

Pozycje 29 psk 31 sierpnia 1939 r.

Co nam podpowiada konfrontacja dzisiejszej mapki Przedmościa Kalisz i pozycji 29 psk 31 sierpnia 1939 r.? Spójrzmy na prawe skrzydło wspomnianego pułku. Wybiega poza rzekę kawałek. A schron nr 1 znajduje się na cmentarzu komunalnym, czyli przed rzeką. Malutka różnica w terenie robi się. Sprawdziłem ten teren. Nic nie znalazłem. Spójrzmy na lewe skrzydło 29 psk. Też wybiega za rzekę. Schron nr 19 jest przed rzeką. Spora różnica w terenie. Przeszedłem się tam. W okolicy ciągnie się rów przeciwczołgowy z 1939 roku aż do rzeki. Nic innego nie zauważyłem. Istnieje jeszcze luka pomiędzy schronem nr 4 a 5. Luka liczy sobie ponad 3 km. Całkiem sporo. W luce tej jest sporo domów. Przejrzałem zdjęcia satelitarne okolicy. Pozostało pojechać w teren. Co do schronów ziemno drewnianych, wydaje mi się, że uzupełniały linie główną. Mogły też być budowane na placówkach wysuniętych kaliskiego pułku (czatach), zwłaszcza tych, które miały na wyposażeniu ckm (patrz załączona mapka 29 psk). Mimo wszystko jestem optymistą i mam nadzieję, że kiedyś "odkryję" nieznany dotąd schron Przedmościa Kalisz.